احمد حامدی (۴ بهمن ۱۳۱۳ – ۲ فروردین ۱۳۹۷) فیلسوف، هندشناس، نویسنده و شاعر ایرانی بود. بیشتر نوشتههای شایگان به زبان فرانسوی و در حوزهٔ فلسفه تطبیقی است. نوشتههای فرانسوی وی در کتابهای درسی فرانسه چاپ میشود.[۱]
شایگان از مهمترین نظریهپردازانِ تطابقپذیری فرهنگی جهان شرق و غرب بود و در آثار خود تلاش میکرد زمینههای مشترک تاریخی، اجتماعی و فرهنگی میان تمدن ایرانی و تمدن اروپایی را بازیابی کند.[۲]
اوایل زندگی و خانواده
احمد حامدی در ۴ بهمن ۱۳۱۳ در تبریز زاده شد. پدرش بازرگان شیعه تبریزی متمول و مادرش سنی مذهب و از اهالی گرجستان بود. مادر و خاله شایگان به زبان گرجی و پدر و مادر شایگان به ترکی آذربایجانی با یکدیگر صحبت میکردند.[۳] دایه شایگان نیز روس بود و با او به زبان روسی حرف میزد. از اینرو فرزندانِ این خانواده از همان کودکی زبانهای ترکی، روسی و فارسی را فراگرفتند. افزون بر اینها شایگان دوره دبستان و اول دبیرستان خود را در مدرسه سنلویی تبریز، زبان فرانسوی نیز آموخت.[۲] وی در این مدرسه با ارمنیها، آشوریها و یهودیان هم آشنا شد. این مدرسه از سوی کشیشان لازاری اداره میشد.
وی در سال ۱۳۲۹ در نخستین سفر خود، به ایتالیا و سپس سوئیس رفت و سرانجام رهسپار پاریس شد. پس از این سفر، شایگان، بدون به پایان رساندن دبیرستان در ایران، و در پانزده سالگی رهسپار انگلستان شد و مدرک دیپلم خود را در آنجا گرفت. پس از چهار سال به ژنو رفت تا پزشکی بخواند. با این حال این نویسنده که مهاجرت از زادگاه و حضور در اروپا را برای خود نوعی گسستن از بند ناف خویش عنوان کرده بود، برخلاف میل پدر، بعد از یک سال رشته پزشکی را کنار گذاشت و به تحصیل همزمان در رشتههای علوم سیاسی، فلسفه، زبانشناسی، هنر و ادبیات پرداخت.[۳] وی در سالهای تحصیل در غرب به مطالعه آثار ادیبانی همچون پل والری، مارسل پروست، کارل گوستاو یونگ، شارل بودلر و راینر ماریا ریلکه علاقهمند شد و به شناختی عمیق از فرهنگ و ادبیات اروپا در قرن بیستم رسید.[۲]
همدانشگاهی او بود، ازدواج کرد و این زوج صاحب سه فرزند به نامهای رکسانا، ترانه و رحیم شدند[۲] که رحیم شایگان، فارغالتحصیل دکترا از دانشگاه هاروارد، ایرانشناس و تاریخدان است. و هماکنون رئیس گروه ایرانشناسی در دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس و همچنین مدیر مرکز پورداود برای پژوهش دربارهٔ تاریخ ایران باستان است.[۵][۶]